Kasteel Everstein

Everstein: Historisch juiste naam of toch een combinatie van Everdingen en Hagestein?

Toen ik laatst op internet zocht naar de website van onze sportclub stuitte ik toevallig op een link naar www.kasteleninutrecht.eu. Ik wist dat we een alleraardigst fortje met een gracht hebben en wat bunkers in de buurt, maar een kasteel, nooit geweten! Zonder direct op mijn doel af te stevenen, volg ik de link en wat blijkt: een voor mij nog verborgen stukje historie over onze club.

De plaats waar het kasteel Everstein heeft gestaan, is niet met zekerheid bekend. Waarschijnlijk heeft het kasteel buitendijks bij de kruising van de Lekdijk en de Graaf Huibertlaan in Everdingen gestaan. [vroeger speelden onze oudere clubgenoten inderdaad aan de andere kant van de dijk]. De naam van het kasteel is mogelijk afgeleid van everzwijnen, die daar in die tijd waarschijnlijk aanwezig waren en stein op het feit dat het kasteel met stenen was gebouwd.
Het kasteel had dubbele grachten, bolwerken, een grote toren en mogelijk een dubbele ringmuur. Over de vorm wordt niks vermeld, maar waarschijnlijk was het rechthoekig [lijkt verdacht veel op de huidige staat van het kasteel], in die tijd de meest voorkomende bouwstijl. Als het kasteel inderdaad in de uiterwaarden langs de Lek gestaan heeft, is er waarschijnlijk van de middeleeuwse funderingen weinig overgebleven, door erosie bij hoog water. Het terrein is nu weiland.

In 1304 wordt het eerste kasteel op deze locatie ingenomen door Jan van Culemborg [een nazaat van Jan van Culemborg is nu nog te zien bij Studio Sport, nee, niet Humberto], die het ook weer laat afbreken. Rond 1380 wordt er een nieuw kasteel gebouwd, dat in 1397 vermeld wordt als bezit van Johan, heer van Arkel, Pierrepont en het land van Mechelen. Het kasteel hoorde bij de vesting Hagestein en diende voor de bescherming van de Arkelse bezittingen. Jan van Arkel begon met het heffen van tol op de Lek. Heffing van de hoge tol viel in slechte aarde bij de diverse omliggende graafschappen en steden van Holland. In 1401 opende Jan van Arkel de aanval op het graafschap Holland. Dat had hij beter niet kunnen doen want de gevechten eindigden in 1402 met een nederlaag voor Jan van Arkel die de graaf van Holland trouw moest zweren om niet al zijn bezit kwijt te raken. De Hollandse steden waren tevreden met het resultaat omdat ze verlost waren met de tol op de Lek. In 1404 was een grensincident de aanleiding om de strijd opnieuw te doen ontbranden. Deze keer sloot de bisschop van Utrecht, Frederik van Blankenheim [vast geen neutrale scheidsrechter] zich bij de graaf van Holland aan. Gezamenlijk belegerden zij de vestingen Hagestein en Everstein, die ze allebei wisten te veroveren. Everstein werd op 11 december 1405 ingenomen, in brand gestoken en vervolgens tot de grond toe afgebroken. Jan van Arkel had de controle over de Lek verloren.

Het leek me leuk om deze informatie niet alleen voor mezelf te houden maar voor iedere Eversteiner toegankelijk te maken. Tijdens het teruglezen van dit stukje rezen er bij mij allerlei vragen zoals; zijn onze roodwitte shirts gevormd door historische thuisnederlagen? Hoe is de huidige kasteeljonkheer Graaf Rinus Frasa van Hagestein aan zijn adellijke titel gekomen? Is ons leger groot genoeg en tot de tanden toe bewapend om eventuele nieuwe aanvallen af te slaan? Wordt er dit seizoen nog historie geschreven? De tijd zal het leren. Wat altijd zal blijven is een historisch fundament van onze club!

Sebastiaan Olsman